ได้โบนัสแล้วลาออกทันที จะเรียกคืนโบนัสได้ไหม

พนักงานเพิ่งรับโบนัสไปหมาด ๆ แต่ดันยื่นใบลาออกทันที แบบนี้บริษัทสามารถ “เรียกคืนโบนัส” ได้หรือไม่ ?

คำตอบสั้นๆ ไม่ได้ 

โบนัส (Bonus) ไม่ใช่สิทธิที่กฎหมายบังคับให้นายจ้างต้องให้ เป็น “สิ่งที่นายจ้างจะให้หรือไม่ให้ก็ได้” ขึ้นอยู่กับนโยบายของแต่ละบริษัท ส่วนใหญ่มักจ่ายโบนัสปีละครั้ง

โดยพิจารณาจาก 

• ผลประกอบการของบริษัทในปีที่ผ่านมา
• ผลการทำงานของพนักงานใน “ปีที่ผ่านมา”

พูดง่าย ๆ คือ โบนัสเป็น “รางวัล” สำหรับผลงานในอดีต ไม่ใช่สิ่งผูกมัดในอนาคต

แล้วถ้าพนักงานลาออกทันทีหลังรับโบนัสล่ะ ?

• เมื่อนายจ้าง “พิจารณา – อนุมัติ – จ่าย” โบนัสให้พนักงานแล้ว

• นั่นแปลว่า ได้ประเมินผลงาน และเห็นว่าพนักงานสมควรได้รับเงินก้อนนั้นแล้ว

• ดังนั้น… พนักงาน มีสิทธิเต็มที่ในการรับโบนัสนั้น ไม่ว่าต่อมาจะลาออกหรือไม่

แม้บางบริษัทจะให้เหตุผลว่า “โบนัสนี้ให้เพื่อจูงใจให้อยู่ต่อในปีหน้า”  หรือ “ถ้าลาออกทันที ถือว่าไม่เหมาะสม ต้องคืนเงิน” แต่ในทางกฎหมาย เหตุผลเหล่านี้ฟังไม่ขึ้น
เพราะ โบนัสที่จ่ายไปแล้ว คือผลตอบแทนจาก “งานในอดีต” ไม่มีข้อตกลงล่วงหน้าว่าจะต้องคืน หากลาออก

          ข้อยกเว้นเดียวที่เรียกคืนได้ คือ ถ้ามีเงื่อนไขเป็นลายลักษณ์อักษรชัดเจน

เช่น  “หากพนักงานลาออกภายใน 3 เดือนหลังได้รับโบนัส ต้องคืนโบนัสบางส่วน”

กรณีนี้ บริษัทอาจมีสิทธิตามสัญญาได้ แต่ต้องชัดเจน และพนักงานต้องรับทราบล่วงหน้า

ถ้าอยากใช้โบนัสเป็น “เครื่องมือผูกใจ” พนักงานในระยะยาว ควรกำหนดเงื่อนไขให้ชัดเจน เช่น “Retention Bonus” หรือ “สัญญาผูกพันหลังรับโบนัส”
แต่หากไม่มีเงื่อนไขใด ๆ ชัดเจน พนักงานที่รับโบนัสแล้วลาออกก็เป็นสิ่งที่ทำได้ตามสิทธิ

ที่มา คลินิคกฎหมายแรงงาน