นายจ้างอาจกำหนดบทลงโทษโดยการ “หักเงินเดือน” ลูกจ้างในกรณีทำงานผิดพลาด เช่น หักเงินครั้งละ 100 บาทเมื่อพิมพ์เอกสารผิด ส่งของผิด หรือมีความผิดเล็กน้อยในการปฏิบัติงานซ้ำๆ เพื่อใช้เป็นมาตรการควบคุมวินัย อย่างไรก็ตาม การกระทำเช่นนี้ ไม่สามารถทำได้ตามอำเภอใจ และต้องเป็นไปตามกรอบของ กฎหมายคุ้มครองแรงงาน ที่กำหนดไว้อย่างชัดเจน
พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 76 ระบุว่า นายจ้างจะหักเงินจากค่าจ้างของลูกจ้างไม่ได้ เว้นแต่ในกรณีต่อไปนี้
- หักภาษีเงินได้ ณ ที่จ่าย หรือเงินสมทบประกันสังคม
- หักค่าบำรุงสหภาพแรงงาน (ถ้ามี)
- หักเงินสะสมเข้ากองทุนสำรองเลี้ยงชีพ หรือกองทุนสวัสดิการ
- หักเพื่อชดใช้ค่าเสียหายที่เกิดจากการกระทำผิดของลูกจ้าง ซึ่ง ต้องมีความยินยอมเป็นหนังสือจากลูกจ้างล่วงหน้า
- หักเพื่อชำระหนี้ตามคำพิพากษาหรือคำสั่งศาล
การที่นายจ้างหักเงินลูกจ้างครั้งละ 100 บาท โดยอ้างว่าลูกจ้างทำงานผิด เช่น พิมพ์ผิด หรือส่งของผิด โดยไม่มีเอกสารตกลงยินยอมไว้ล่วงหน้า ถือว่าผิดกฎหมาย เพราะ
-
ไม่ใช่การชดใช้ค่าเสียหายโดยมีข้อตกลงชัดเจน
-
ไม่มีคำพิพากษาหรือคำสั่งศาลรองรับ
-
เป็นการกระทำฝ่ายเดียวของนายจ้าง ซึ่งขัดต่อเจตนารมณ์ของกฎหมายที่ต้องการคุ้มครองลูกจ้างจากการใช้สิทธิอย่างไม่เป็นธรรม
ดังนั้น นายจ้างไม่มีสิทธิหักเงินจากค่าจ้างของลูกจ้างด้วยตนเอง แม้จะเป็นจำนวนเงินเพียงเล็กน้อย หากไม่มีความยินยอมล่วงหน้าเป็นหนังสือจากลูกจ้าง
แล้วจะลงโทษลูกจ้างอย่างไร?
หากลูกจ้างทำผิดจริง นายจ้างสามารถดำเนินการทางวินัยได้โดยไม่ต้องหักเงิน
- ตักเตือนด้วยวาจา หรือหนังสือ
- อบรมหรือให้คำแนะนำเพิ่มเติม
- ลงโทษทางวินัยตามระเบียบของบริษัท เช่น ภาคทัณฑ์ หรือพักงานชั่วคราว (โดยไม่ขัดต่อกฎหมาย)
แต่ถ้าความเสียหายที่เกิดขึ้น มีมูลค่าทางทรัพย์สินที่ชัดเจน และนายจ้างต้องการให้ลูกจ้างรับผิดชอบ ควรทำ ข้อตกลงเป็นหนังสือ ระบุยอดเงิน วิธีหัก และระยะเวลาการหัก หรืแหักได้เพียงบางส่วนของค่าจ้างแต่ละงวด (ต้องไม่เกิน 10% ของค่าจ้างที่ได้รับในแต่ละรอบการจ่าย)
