คำถามเรื่อง “งานตามฤดูกาล” มักถูกหยิบยกขึ้นมาพิจารณาอยู่เสมอ โดยเฉพาะในกิจการที่มีการจ้างแรงงานจำนวนมากเฉพาะช่วงที่มีผลผลิตทางการเกษตร เช่น โรงงานสับปะรดกระป๋องหรือโรงงานน้ำตาล ซึ่งมักทำสัญญาจ้างในลักษณะเริ่มต้นช่วงฤดูกาลผลผลิต และสิ้นสุดเมื่อผลผลิตหมด
หลักเกณฑ์ของ “งานตามฤดูกาล” ตามกฎหมายแรงงาน
การจ้างที่เข้าข่าย ไม่ต้องจ่ายค่าชดเชยเมื่อตกงาน จะต้องเป็นงานที่กฎหมายกำหนดไว้ว่าเป็น “งานตามฤดูกาล” โดยมีเงื่อนไขหลัก ๆ ดังนี้
-
ลักษณะงานต้องอิงกับฤดูกาลธรรมชาติ เช่น งานเพาะปลูกพืชผลที่ขึ้นอยู่กับช่วงเวลาและฤดูกาลจริง ๆ เช่น มะเขือเทศ แตงโม แตงกวา พริก ฯลฯ
-
สัญญาจ้างต้องกำหนดวันเริ่มต้นและสิ้นสุดชัดเจน และต้องสิ้นสุดตามกำหนดนั้น จะเลื่อนออกไปหรือย่นเข้ามาไม่ได้
-
กำหนดระยะเวลาการจ้างไม่เกิน 2 ปี
กล่าวโดยสรุป งานตามฤดูกาลที่ได้รับการยกเว้นเรื่องค่าชดเชยนั้น ต้องเป็นงานที่ “ขึ้นอยู่กับธรรมชาติของฤดูกาล” อย่างแท้จริง
งานโรงงานสับปะรดหรือน้ำตาล ถือเป็น “งานตามฤดูกาล” จริงหรือไม่?
แม้สับปะรดจะเป็นผลผลิตทางการเกษตรที่ออกมากในบางช่วงของปี (กันยายน–มิถุนายน) จนทำให้โรงงานต้องจ้างแรงงานเพิ่ม แต่ในความเป็นจริง สับปะรดสามารถปลูกและผลิตได้ตลอดทั้งปี เพียงแต่ปริมาณผลผลิตมากหรือน้อยแตกต่างกันตามฤดูกาล ดังนั้น การจ้างแรงงานในโรงงานสับปะรดหรือโรงงานน้ำตาลจึงไม่ได้ขึ้นกับ “ฤดูกาลธรรมชาติ” โดยตรง แต่ขึ้นอยู่กับ การบริหารจัดการกระบวนการผลิต ของโรงงานเอง ไม่ถือเป็นงานเกษตรกรรมที่แท้จริงตามเจตนารมณ์กฎหมาย
ผลที่ตามมาคือ
-
การจ้างแรงงานลักษณะนี้ ไม่เข้าข่ายงานตามฤดูกาลตามมาตรา 118
-
นายจ้างจึงไม่อาจอ้างข้อยกเว้นเพื่อไม่จ่ายค่าชดเชยได้
-
หากลูกจ้างทำงานครบ 1 ปี ย่อมมีสิทธิวันหยุดพักผ่อนประจำปี 6 วัน และหากเลิกจ้างก็ต้องจ่ายค่าชดเชยตามเกณฑ์
หากยังคงจ้างแรงงานตั้งแต่กันยายนถึงมิถุนายน (รวมเวลามากกว่า 120 วัน) นายจ้างมีหน้าที่ จ่ายค่าชดเชยอย่างน้อย 30 วัน หากไม่ต้องการภาระค่าชดเชย อาจ
- ปรับระยะเวลาการจ้างให้สั้นกว่า 120 วัน
- จัดการแรงงานโดยใช้การทำงานล่วงเวลา หรือทำงานวันหยุด
- ใช้สัญญาจ้างแบบซับคอนแทรกในช่วงฤดูกาลผลิต
- เปลี่ยนเป็นการจ้างทำของ (เน้นผลสำเร็จงาน ไม่ใช่การจ้างแรงงานโดยตรง)
ปัจจุบันกฎหมายแรงงานไม่ได้เขียนชัดว่า “งานตามฤดูกาล” ต้องหมายถึง “งานเกษตรกรรมเท่านั้น” แต่แนวทางการตีความของกระทรวงแรงงานมักถือว่า งานตามฤดูกาลคือ งานเกษตรกรรมจริง ๆ ที่ขึ้นกับธรรมชาติเป็นหลัก ดังนั้น โรงงานอุตสาหกรรมแปรรูป แม้จะใช้วัตถุดิบที่มาจากฤดูกาลเกษตร ก็ไม่ถือว่าเข้าข่าย
งานโรงงานสับปะรดหรือน้ำตาล แม้จะมีการจ้างแรงงานตามช่วงผลผลิต แต่ไม่ถือว่าเป็น “งานตามฤดูกาล” ในความหมายของกฎหมายแรงงาน การเลิกจ้างจึงยังต้องจ่ายค่าชดเชยตามมาตรา 118 เช่นเดียวกับกิจการทั่วไป
ที่มา กฎหมายแรงงาน
