ภาษีมูลค่าเพิ่มและภาษีซื้อต้องห้าม

1. หลักการจัดเก็บภาษีมูลค่าเพิ่ม

กิจการที่เสีย VAT : ม.77/2

1. ขายสินค้าในราชอาณาจักรโดยผู้ประกอบการ
2. ให้บริการในราชอาณาจักรโดยผู้ประกอบการ
3. นำเข้าสินค้าโดยผู้นำเข้า

กิจการที่ไม่อยู่ในบังตับต้องเสีย VAT (OUT OF SCOPE) : ม. 77 /3

1. กิจการที่อยู่ในบังดับต้องเสียภาษีธุรกิจเฉพาะ
2. กิจการที่ได้รับยกเว้นภาษีธุรกิจเฉพาะ
3. กิจการนอกเหนือจาก ม.77/2

กิจการที่ยกเว้น VAT : ม.81

1. การขายสินค้าที่มิใช่การส่งออกและการให้บริการบางกรณี
2. การนำเข้าสินค้าบางกรณี

ผู้มีหน้าที่เสีย VAT: : ม.82, ม.82/1

1. ผู้ประกอบการ : ม.82(1) 
   • บุคคลซึ่งซายสินค้าหรือให้บริการในทางธุรกิจหรือวิชาชีพ......ม.77 / 1 (5)
2. ผู้นำเข้า: ม.82(2)
3. บุคคลที่กฎหมายกำหนด: ม.82/1
   • เช่น ตัวแทนของผู้ประกอบการที่อยู่นอกราชอาณาจักร

NOTE! ม. 82/4

2. จุดความรับผิดในการเสียภาษีมูลค่าเพิ่ม (Tax point)

• ความรับผิดสำหรับการขายสินค้า
  • มาตรา 78 (1)(2)(3)(4) หรือ (5)
  • มาตรา 78/3 และกฎกระทรวง ฉบับที่ 189
• ความรับผิดสำหรับการให้บริการ
  •  มาตรา 78/1 (1)(2)(3) หรือ (4)
  • มาตรา 78/3 และกฎกระทรวง ฉบับที่ 189
• ความรับผิดสำหรับการนำเข้า
  • มาตรา 78/2

3. หลักเกณฑ์การออกใบกำกับภาษี

หลักเกณฑ์ทั่วไป

• ออกเป็นรายกิจกรรม
• ออกเป็นรายสถานประกอบการ

กำหนดเวลาในการออก

• ผู้ประกอบการจดทะเบียน หรือผู้ที่มีสิทธิออกใบกำกับภาษีแทนผู้ประกอบการจดทะเบียน ต้องจัดทำใบกำกับภาษีแบบเต็มรูปตามมาตรา 86/4 และสำเนาใบกำกับภาษี สำหรับการขายสินค้าหรือการให้บริการทุกครั้ง โดยต้องจัดทำทันทีที่ความรับผิดในการเสียภาษีมูลด่าเพิ่มเกิดขึ้น พร้อมทั้งส่งมอบใบกำกับภาษีนั้นให้แก่ผู้ซื้อสินค้าหรือผู้รับบริการ

สำเนาใบกำกับภาษี

• ให้เก็บรักษาไว้ ณ สถานประกอบการที่ออกใบกำกับภาษี เป็นเวลาไม่น้อยกว่า 5 ปีนับแต่วันที่ได้ยื่นแบบแสดงรายการภาษี (ก.พ.30) หรือวันทำรายงานภาษีขายแล้วแต่กรณี (มาตรา 86)

ผู้มีสิทธิออกใบกำกับภาษี

• ผู้ประกอบการจดทะเบียน
• ผู้ประกอบการจดทะเบียนเป็นการชั่วคราว
• ตัวแทนในราชอาณาจักรของผู้ประกอบการที่อยู่นอกราชอาณาจักร
• ตัวแทนในราชอาณาจักรของผู้ประกอบการ ที่อยู่ในราชอาณาจักรที่รับฝากขายสินค้า
• ผู้ขายทอดตลาดที่ไม่ใช่ส่วนราชการ ซึ่งได้ขายทอดตลาดทรัพย์สินของผู้ประกอบการจดทะเบียน
• ประกอบการจดทะเบียนที่เลิกประกอบกิจการแล้ว แต่ได้รับอนุมัติจากอธิบดีกรมสรรพากร ให้ออกใบกำกับภาษีเป็นการชั่วคราวจนกว่าจะหยุดประกอบกิจการ

ชนิดของใบกำกับภาษี

• ใบกำกับภาษีแบบเต็มรูปแบบ (มาตรา 86/4)
• ใบกำกับภาษีอย่างย่อ (มาตรา 86/6)
• ใบกำกับภาษีอย่างย่อที่ออกโดยเครื่องบันทึกการเก็บเงิน (มาตรา 86/6 วรรคห้า)
• ใบเพิ่มหนี้ (มาตรา 86/9)
• ใบลดหนี้ (มาตรา 86/10)
• ใบเสร็จรับเงินค่าภาษีมูลดำเพิ่มที่ส่วนราชการเป็นผู้ออก (มาตรา 86/14)

4. กรณีที่ไม่ต้องออกใบกำกับภาษี ม.86/8 + ประกาศ VAT #154

กิจการรายย่อย

• ไม่เคยมีมูลค่าของฐานภาษีในเดือนใดถึง 300,000 บาท
• มีสถานประกอบการแต่ละแห่งเป็นรถเข็น แผงลอย หรือหน่วยขายที่มีลักษณะทำนองเดียวกัน
• ให้บริการทางพิเศษ/ทางหลวงส้มปทาน/บริการสนามบิน

ข้อสังเกต:

• ขายสินค้า/ให้บริการที่มีมูลค่าครั้งหนึ่งไม่เกิน 1,000 บาท เว้นแต่ผู้ซื้อสินค้าหรือผู้รับบริการจะเรียกร้องใบกำกับภาษี
• จัดทำใบกำกับภาษีอย่างย่องรวบรวมการขายสินค้า/ ให้บริการที่มีมูลด่าครั้งหนึ่งไม่เกิน 1,000 บาท ในหนึ่งวันทำการเพื่อเป็นเอกสารประกอบการลงรายการในรายงานภาษีขาย

กรณีที่ไม่ต้องออกใบกำกับภาษี ป.86/2542

• กรณีจำหน่าย จ่าย โอนสินด้าโดยไม่มีค่าตอบแทน และไม่เรียกเก็บ VATจากผู้ซื้อสินค้า
• กรณีนำสินค้าไปไซในกิจการที่ไม่ต้องเสีย VAT
• กรณีนำรถยนต์นั่งหรือรกยนตโดยสารที่มีที่นั่งไม่เกิน 10 คน ไปใช้เป็นทรัพย์สิน
• กรณีนำสินค้าที่มีไว้เพื่อขายไปใช้กับรถยนต์นั่ง หรือรถยนต์โดยสารที่มีที่นั่งไม่เกิน 10 คน
• กรณีมีสินค้าขาดจากรายงานสินค้าและวัตถุดิบ
• กรณีมีสินค้าคงเหลือ และหรือทรัพย์สินที่มีไว้ในการประกอบกิจการที่ต้องเสีย VAT หรือทั้งกรณีที่ต้องเสีย VAT และที่ไม่ต้องเสีย VAT ณ วันเลิกประกอบกิจการหรือ ณ วันที่ได้รับคำสั่งถอนทะเบียนภาษีมูลค่าเพิ่ม
• กรณีให้บริการไม่มีค่าตอบแทน และไม่เรียกเก็บ VAT จากผู้รับบริการ
• กรณีนำบริการไปไซในกิจการที่ไม่ต้องเสีย VAT
• *กรณีนำบริการ และหรือนำสินค้าไปใช้เพื่อการรับรอง หรือเพื่อการอื่นที่มีลักษณะทำนองเดียวกัน
• กรณีนำบริการหรือสินค้าที่มีไว้เพื่อขายไปใช้กับรถยนต์นั่ง หรือรถยนต์โดยสารที่มีที่นั่งไม่เกิน 10 คน 
• กรณีการให้บริการที่ไม่นับรวมเป็นมูลค่าของฐานภาษี

5. ใบกำกับภาษีแบบเต็มรูป: ม.86/4

• รายการสาระสำคัญ: ม.86/4(1)-(8)
  1. คำว่า "ใบกำกับภาษี"
  2. ชื่อ ที่อยู่ เลขประจำตัวผู้เสียกาษี (ผู้ขายสินค้า/ ผู้ให้บริการ)
  3. ชื่อ ที่อยู่ (ผู้ซื้อสินค้า/ ผู้รับบริการ)
  4. หมายเลขลำดับ (running No.)
  5. ชื่อ ชนิด ประเภท ปริมาณ และมูลค่าของสินค้า/ บริการ
  6. จำนวนภาษีมูลด่าเพิ่ม (แยกออกจากมูลค่าของสินค้า/ บริการ)
  7. วัน เดือน ปีที่ออกใบกำกับภาษี
  8. ข้อความที่อธิบดีกำหนด: ประกาศ VAT# 39
• ป.86/2542 ข้อ 4,8,9
• ข้อความที่อธิบดีกำหนด: ม.86/4(8)
• ประกาศ VAT# 39 แก้ไขเพิ่มเติมโดยประกาศ VAT# 199*
  • คำว่า "เอกสารออกเป็นชุด"
  • คำว่า "สาขาที่ออกใบกำกับภาษีคือ"
  • เลขทะเบียนรถยนต์
  • อัตราแลกเปลี่ยนเงินตราต่างประเทศเป็นเงินตราไทย
  • ราคาชายทองรูปพรรณ กับราดาซื้อคืนทองรูปพรรณ
  • เลขประจำตัวผู้เสียภาษีอากรของผู้ซื้อสินค้า/ ผู้รับบริการ
  • สถานประกอบการของผู้ขายสินค้า / ผู้ให้บริการ
  • สถานประกอบการของผู้ซื้อสินค้า / ผู้รับบริการ
• ชื่อผู้ประกอบการ หรือซื่อสถานประกอบการ หรือซื่อการค้าของสถานประกอบการตามที่ได้จดทะเบียนกาษีมูลด่าเพิ่ม
• กรณีระบุชื่อ ที่อยู่ไม่ถูกต้องครบกัวนตามที่จดทะเบียนภาษีมูลค่าเพิ่ม
• กรณีไม่สามารกระบุรายการสินค้าหรือบริการทั้งหมดในใบกำกับภาษี 1 แผ่น
• มูลค่าของสินค้าหรือบริการที่ยังไม่รวมภาษีมูลค่าเพิ่ม และจำนวนภาษีมูลค่าเพิ่มให้แยกออกจากมูลค่าของสินค้าหรือของบริการให้ชัดแจ้ง
• จำนวนภาษีมูลด่าเพิ่มมีเศษเป็นจุดทศนิยม: การเสียกาษีและการเครดิต
• จัดทำเป็นภาษาไทยหรืออังกฤษก็ได้ แต่ต้องจัดทำเป็นหน่วยเงินตราไทย 

6. ใบกำกับภาษีแบบย่อ: ม.86/6

• กิจการค้าปลีก: ประกาศ VAT# 32
  • ชายให้แก่ผู้บริโกดโดยตรง มิได้มีวัตถุประสงค์ที่จะนำไปขายต่อไปเช่น แผงลอย ขายของซ้ำ ขายยา จำหน่ายน้ำมันห้างสรรพสินค้า
• บริการรายย่อยแก่บุดดลจำนวนมาก เช่น ภัตตาคาร กิจการโรงแรม กิจการซ่อมแซมทุกชนิด โรงภาพยนตร์
• ใบกำกับภาษีอย่างย่อต้องมีรายการอย่างน้อยดังต่อไปนี้
  1. คำว่า "ใบกำกับภาษี" ในที่ที่เห็นได้เด่นซัด
  2. ชื่อ หรือชื่อย่อ และเลขประจำตัวผู้เสียภาษีอากรของผู้ประกอบการจดทะเบียนที่ออกใบกำกับภาษี
  3. หมายเลขลำดับของใบกำกับภาษี และหมายเลขลำดับของเล่ม ถ้ามี
  4. ชื่อ ซนิด ประเภท ปริมาณ และมูลค่าของสินค้าหรือของบริการ
  5. ราดาสินค้าหรือราดาด่าบริการ โดยต้องมีข้อความระบุชัดเจนว่าได้รวมภาษีมูลค่าเพิ่มไว้แล้ว
  6. วัน เดือน ปี ที่ออกใบกำกับภาษี
  7. ข้อความอื่นที่อธิบดีกำหนด

ข้อสังเกต

• ชื่อ หรือชื่อย่อ และเลขประจำตัวผู้เสียภาษี (ผู้ชายสินค้า/ผู้ให้บริการ)
• ราคาสินค้า/ บริการระบุข้อความว่าได้รวมภาษีมูลด่าเพิ่มไว้แล้ว
• ไม่จำต้องมีชื่อ ที่อยู่ (ผู้ซื้อสินค้า/ ผู้รับบริการ)
• ชื่อ ชนิด หรือประเภทของสินค้า จะออกเป็นรหัสก็ได้โดยจะต้องแจ้งรหัสให้อธิบดีทราบล่วงหน้า
• ใช้เครื่องบันทึกการเก็บเงินออกใบกำกับภาษีอย่างย่อ ให้ยื่นคำขออนุมัติ (ประกาศ VAT# 46)
• ผู้ซื้อสินสำหรือผู้รับบริการเรียกร้อง/ต้องต้องจัดทำใบกำกับภาษีแบบเต็มรูป

7. ใบเพิ่มหนี้: ภาษีขายมีจำนวนเพิ่มขึ้น : ม.86/9

• ได้ออกใบกำกับภาษีซึ่งมีรายการตามม.86/4 หรือม.86/6 แล้ว
• มีการเพิ่มราดาสินค้า/ ค่าบริการ เนื่องจากสิบด้า/ให้บริการเกินกว่าจำนวนที่ตกลง หรือคำนวณราคาผิดพลาดต่ำกว่าที่เป็นจริง
• ภาษีซายที่เพิ่มขึ้นตามใบเพิ่มหนี้ ถือเป็นภาษีซายในเดือนภาษีที่ออกใบเพิ่มหนี้ และเป็นภาษีซื้อในเดือนภาษีที่ได้รับใบเพิ่มหนี้

8. ใบลดหนี้: ภาษีขายมีจำนวนลดลง: ม.86/10

• ได้ออกใบกำกับภาษีซึ่งมีรายการตามม.86/4 หรือม.86/6 แล้ว
• ลดราคาสินค้า เนื่องจากสินค้าผิดข้อกำหนดที่ตกลงกัน/สินค้าชำรุดเสียหาย/ขาดจำนวน คำนวนวณราดาสินค้าผิดพลาดสูงกว่าที่เป็นจริง
• ลดราคาค่าบริการ เนื่องจากให้บริการผิดข้อกำหนดที่ตกลงกัน/ บริการขาดจำนวน คำนวณราดาด่าบริการผิดพลาดสูงกว่าที่เป็นจริง
• รับคืนสินค้า เนื่องจากสินค้าชำรุดบกพร่อง/ ไม่ตรงถามตัวอย่าง/ไม่ตรงตามคำพรรณนา
• จ่ายคืนเงินจ่ายล่วงหน้า เงินประกัน เงินมัดจำ เงินจอง
• คืนสินค้าหรือแลกเปลี่ยนสินค้าตามข้อตกลงทางการค้าบอกเลิกสัญญาบริการ เนื่องจากให้บริการบกพร่อง/ ผิดข้อกำหนดที่ตกลงกัน/ ไม่มีการให้บริการตามสัญญา
• ภาษีขายที่ลดลงตามใบลดหนี้ ให้นำไปหักออกจากภาษีขายในเดือนภาษีที่ออกใบลดหนี้ หรือหักออกจากภาษีซื้อในเดือนภาษีที่ได้รับใบลดหนี้
• ใบเพิ่มหนี้/ ใบลดหนี้: ป.80/2542

9. e-Tax Invoice : ความแตกต่าง

หมายเหตุ : ผู้ประกอบการสามารถใช้เพียงระบบใดระบบหนึ่งเท่านั้น

ที่มา : สรรพากรสาสน์ ปีที่ 54 ฉบับที่ 9 ประจำเดือนกันยายน 2560

10. ภาษีซื้อ (Input Tax) ม.77/1(18)

ภาษีซื้อ หมายถึงภาษีมูลด่าเพิ่มที่ผู้ประกอบการจดทะเบียนถูกผู้ประกอบการจดทะเบียนภาษีมูลด่าเพิ่มอื่นเนื่องจากการซื้อสินค้าหรือการรับบริการในราชอาณาจักร หรือภาษีมูลด่าเพิ่มเนื่องจากการนำเข้า หรือภาษีมูลด่าเพิ่มเนื่องจากได้รับโอนสินค้านำเข้าที่จำแนกประเกททไว้ในกาดว่าด้วยของที่ได้รับยกเว้นอากร ตามกฎหมายว่าด้วยพิกัดอัตราศุลกากร หรือเนื่องจากการนำส่งตามมาตรา 83/5 (การขายทอดตลาด) มาตรา 83/6 (การจ่ายเงินบางกรณีให้ผู้ประกอบการต่างประเทศ) และมาตรา 83/7 (การโอนสินค้าหรือบริการที่ได้อัตรา 0 บางกรณี)

การใช้ภาษีซื้อ

หลัก

• ให้ใช้เป็นภาษีซื้อในเดือนภาษีที่ระบุในในกับภาษี (มาตรา 82/3)
• ความรับผิดของผู้ชายอยู่วันใด ผู้ซื้อสามารกใช้ได้ในวันนั้น

ข้อยกเว้น

• แต่สามารถใช้ได้ใน 6 เดือน ถัดมาโดยให้มีข้อความว่า "ถือเป็นภาษีซื้อในเดือน...."
• ไม่ต้องพิสูจน์ว่าได้รับเมื่อไร

ถ้าได้รับหลังช่วง 6 เดือน แต่ไม่เกิน 3 ปี นับแต่วันที่ออกใบกำกับภาษี ให้นำไปไซในเดือนที่ระบุในใบกำกับภาษีซื้อเท่านั้น ด้วยวิธียื่นเพิ่มเติม ตามม.83/4 ต้องขอคืนเป็นเงินสดเท่านั้น

ประกาศ VAT #4

ข้อ 1 ภาษีซื้อที่มิได้นำไปหักในการดำนวณภาษีในเดือนภาษีเพราะเหตุดังต่อไปนี้

1. เหตุจำเป็นซึ่งเกิดขึ้นตามประเพณีทางการค้า
2. เหตุสุดวิสัย
3. ได้รับใบกำกับภาษีในเดือนภาษีอื่นที่มิใช่เดือนภาษีที่ระบุไว้ในใบกำกับภาษี

ข้อ 2 ภาษีซื้อที่มิได้นำไปหักในการดำนวณภาษีในเดือนภาษีเพราะมีเหตุจำเป็นตามข้อ 1 ให้มีสิทธินำไปหักในการดำนวกเภาษีในเดือนภาษีหลังจากนั้นได้ แต่ต้องไม่เกินหกเดือนนับแต่เดือนถัดจากเดือนที่ออกใบกำกับภาษี

การปฏิบัติตามวรรคหนึ่ง ให้ผู้ประกอบการจดทะเบียนระบุซ้อความว่า "ถือเป็นภาษีซื้อในเดือนภาษี.." ไว้ในใบกำกับภาษีดังกล่าว โดยซ้อความดังกล่าวจะตีพิมพ์ จัดทำขึ้นด้วยระบบคอมผิวเตอร์ ประทับด้วยตรายาง เขียนด้วยหมีก พิมพ์ดีด หรือทำให้ปรากฏขึ้นด้วย วิธีการอื่นใดในลักษณะทำนองเดียวกันก็ได้"

ที่มา กองกฎหมาย กรมสรรพากร

ภาษีซื้อต้องห้าม คือ ภาษีซื้อที่ผู้ประกอบการจดทะเบียนVAT ไม่สามารถนำมาหักออก จากภาษีขายในการคำนวณภาษีมูลค่าเพิ่มหรือนำมาขอคืนภาษีซื้อ [creditภาษีซื้อ] ซึ่งกฎหมายได้กำหนดลักษณะของภาษีซื้อต้องห้าม ไว้ในมาตรา 82/5 แห่งประมวลรัษฎากร สรุปได้ดังนี้

1. ไม่มีใบกำกับภาษี หรือทำหาย
2. กรณีใบกำกับภาษีมีข้อความไม่ถูกต้องหรือไม่สมบูรณ์ที่สรรพากรกำหนด
3. ภาษีซื้อที่ไม่เกี่ยวข้องกับกิจการ
4. ภาษีซื้อที่เกิดจากรายจ่ายเพื่อการรับรอง
5. ภาษีซื้อตามใบกำกับภาษีที่ออกโดยผู้ไม่มีสิทธิออกใบกำกับภาษี
6. อื่นๆ ภาษีซื้อตามประกาศอธิบดีกรมสรรพากรเกี่ยวกับภาษีมูลค่าเพิ่ม (ฉบับที่ 42)

ที่มา เพจ 101 BuncheeTax