ในยุคปัจจุบัน การจ้างงานแบบ รับงานไปทำที่บ้าน (Home-based work) กำลังเป็นที่นิยม เพราะยืดหยุ่นและสะดวกต่อทั้งนายจ้างและลูกจ้าง แต่ก่อนที่จะเริ่มจ้างงานหรือรับงานไปทำที่บ้าน ควรทำความเข้าใจ ข้อกฎหมาย สิทธิ และหน้าที่ ของทั้งสองฝ่าย เพื่อป้องกันปัญหาข้อพิพาทในอนาคต
1. งานที่กฎหมายห้ามจ้างหรือห้ามรับไปทำที่บ้าน
กฎหมายแรงงานกำหนดข้อจำกัดบางอย่างเกี่ยวกับงานรับไปทำที่บ้าน โดย ไม่อนุญาตให้ใช้แรงงานเด็กหรือบุคคลที่ไม่ได้รับอนุญาตทำงานบางประเภท เช่น
- งานที่เกี่ยวกับ สารเคมีอันตราย หรือวัสดุที่เสี่ยงต่อสุขภาพ
- งานที่อาจก่อให้เกิด อันตรายร้ายแรงต่อชีวิตและร่างกาย
- งานที่นายจ้าง ไม่สามารถตรวจสอบหรือควบคุมสภาพการทำงานได้
นอกจากนี้ กฎหมายยังคงคุ้มครองแรงงานตามมาตรฐานขั้นต่ำ เช่น ชั่วโมงทำงาน ค่าจ้าง และสวัสดิการ แม้ว่าจะทำงานจากที่บ้านก็ตาม
2. สิทธิและหน้าที่ของผู้จ้างงาน
ผู้จ้างงานมี หน้าที่และความรับผิดชอบ ดังนี้
- กำหนดขอบเขตงานและชัดเจนเรื่องค่าจ้าง
- ระบุงานที่ต้องทำ, เกณฑ์คุณภาพ และกำหนดวันส่งงาน
- จ่ายค่าตอบแทนตามที่ตกลง และไม่ต่ำกว่าค่าจ้างขั้นต่ำตามกฎหมาย
- ไม่ละเมิดสิทธิแรงงาน
- ไม่บังคับให้ทำงานเกินเวลา
- ไม่หักค่าจ้างโดยไม่มีเหตุผลตามกฎหมาย
- ดูแลความปลอดภัย (ถ้ามีความเสี่ยงจากวัสดุหรือเครื่องมือ)
- ทำสัญญาเป็นลายลักษณ์อักษร เพื่อความชัดเจนและป้องกันข้อพิพาท
3. สิทธิและหน้าที่ของผู้รับงานไปทำที่บ้าน
ผู้รับงานไปทำที่บ้านก็มี สิทธิและหน้าที่สำคัญ เช่น
- สิทธิในการได้รับค่าตอบแทนที่ตกลงกัน ตามคุณภาพและปริมาณงาน
- สิทธิในการทำงานอย่างปลอดภัย หากงานมีความเสี่ยง นายจ้างต้องแจ้งและจัดอุปกรณ์ป้องกันให้
- สิทธิในเวลาพักผ่อนและวันหยุด แม้ว่าจะทำงานจากที่บ้าน ก็ต้องได้รับสิทธิขั้นต่ำตามกฎหมาย
- หน้าที่ในการทำงานตามขอบเขตและคุณภาพ ที่ตกลงกับผู้จ้างงาน
- ปฏิบัติตามกฎหมายและข้อตกลงสัญญา เพื่อรักษาสิทธิของตนเอง
4. สิทธิของผู้รับงานไปทำที่บ้าน สรุปสิทธิที่ผู้รับงานควรได้รับ
- ค่าตอบแทนตรงตามสัญญา และไม่น้อยกว่าค่าจ้างขั้นต่ำ
- เวลาทำงานและเวลาพัก ตามมาตรฐานแรงงาน
- สภาพแวดล้อมปลอดภัย แม้ทำงานที่บ้าน
- ได้รับสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน ตามกฎหมาย เช่น กรณีเจ็บป่วยหรือประสบอุบัติเหตุจากการทำงาน
งานรับไปทำที่บ้านเป็นทางเลือกที่ยืดหยุ่นและสะดวก แต่ ทั้งผู้จ้างและผู้รับงานต้องเข้าใจกฎหมายแรงงานและสิทธิหน้าที่ของตนเอง เพื่อให้การทำงานเป็นธรรม ปลอดภัย และป้องกันข้อพิพาทในอนาคต ก่อนเริ่มงาน ควรทำสัญญาเป็นลายลักษณ์อักษร ระบุชัดเจนเรื่องงาน ค่าตอบแทน และขอบเขตความรับผิดชอบ ทั้งผู้จ้างและผู้รับงานจะได้มั่นใจว่าการทำงานเป็นไปอย่างถูกต้องตามกฎหมาย
ห้ามหักค่าตอบแทน ยกเว้น
- ชำระภาษีเงินได้ (ตามประมวลรัษฎากร)
- ชำระเงินอื่นตามที่กฎหมายบัญญัติ (เช่น หนี้ตามคำพิพากษา)
- ชดใช้ค่าเสียหายแก่ผู้จ้างาน (ต้องได้รับความยินยอมและห้ามหักเกิน 10%)
- ชำระค่าเสียหาย/ค่าปรับกรณีส่งมอบงานไม่ทันเวลากำหนด (ต้องได้รับความยินยอมและห้ามหักเกิน 10%)
ฝ่าฝืนจำคุกไม่เกิน 3 เดือน หรือปรับไม่เกิน 50,000 บาท
ที่มา สำนักงานกิจการยุติธรรม
