ให้โบนัส เป็นหุ้นก็ได้นะ

          ปัจจุบัน หลายบริษัทนิยมใช้วิธี มอบหุ้นให้กับพนักงาน (Employee Stock Ownership หรือ Stock Option) เพื่อสร้างแรงจูงใจและความผูกพันกับองค์กร แนวทางนี้ถูกมองว่าเป็นการสร้างความรู้สึก “มีส่วนร่วมเป็นเจ้าของ” ให้กับพนักงาน แต่ก็มีข้อสงสัยว่า การได้รับหุ้นจะทำให้พนักงาน เปลี่ยนสถานะทางกฎหมายจากลูกจ้างเป็นนายจ้างหรือไม่ ?

          การที่นายจ้างมอบหุ้นให้กับพนักงาน ถือเป็น สิทธิประโยชน์เพิ่มเติม ที่ตกลงร่วมกัน ข้อตกลงดังกล่าวถือว่าเป็น “สภาพการจ้าง” ซึ่งกฎหมายแรงงานให้ความคุ้มครอง หากเงื่อนไขเป็นประโยชน์แก่ลูกจ้าง แม้พนักงานจะได้รับหุ้น แต่ก็ยังคงมีฐานะเป็น ลูกจ้างที่อยู่ใต้บังคับบัญชา ต้องปฏิบัติงานตามคำสั่งของนายจ้างเหมือนเดิม ไม่ได้เปลี่ยนสถานะเป็น “นายจ้าง”

          เคยมีกรณีที่บริษัททำสัญญากับลูกจ้าง โดยระบุว่าจะให้ โบนัสในรูปแบบหุ้นแทนการให้เป็นเงินสด  ศาลพิจารณาแล้วเห็นว่า ข้อตกลงดังกล่าวมีลักษณะเป็น สัญญาที่เกี่ยวเนื่องกับการจ้างงาน  จุดประสงค์คือเพื่อเป็น สวัสดิการและสิทธิประโยชน์ แก่ลูกจ้าง รวมถึงเป็นการส่งเสริมความจงรักภักดีต่อองค์กร ดังนั้น ข้อตกลงลักษณะนี้ถือว่า มีผลบังคับใช้ได้ตามกฎหมายแรงงาน

ทำไมการให้หุ้นจึงสำคัญต่อการบริหาร HR ?

• สร้างแรงจูงใจ พนักงานรู้สึกว่าตัวเองมีส่วนร่วมกับความสำเร็จของบริษัท
• รักษาคนเก่ง (Retention Tool) หุ้นหรือสิทธิซื้อหุ้นมักมีเงื่อนไขให้พนักงานอยู่กับองค์กรต่อเนื่องระยะหนึ่ง
• เพิ่มความผูกพัน พนักงานมององค์กรเหมือนบ้านของตัวเอง ไม่ใช่แค่ที่ทำงาน

          สำหรับ HR และ นายจ้าง ข้อตกลงการให้หุ้นควรเขียนให้ชัดเจน ว่าเป็น สิทธิประโยชน์ ไม่ใช่การเปลี่ยนแปลงสถานะการจ้าง ต้องระบุเงื่อนไข เช่น การถือครองหุ้น ระยะเวลาการทำงานที่กำหนด (vesting period) หรือสิทธิในการขายหุ้น ควรระวังไม่ให้สัญญามีข้อกำหนดที่เป็นผลเสียแก่ลูกจ้าง เพราะอาจถูกตีความว่าไม่ชอบด้วยกฎหมาย

          สำหรับพนักงาน การได้รับหุ้นเป็นสิทธิประโยชน์เพิ่มเติม ไม่ได้ทำให้สถานะเปลี่ยนไป หากมีสัญญาเกี่ยวกับหุ้น ควรอ่านให้ละเอียด โดยเฉพาะเงื่อนไขการโอนหุ้นหรือการลาออกสิทธิประโยชน์นี้ถือเป็น สภาพการจ้าง หากเป็นไปเพื่อประโยชน์ของลูกจ้าง ก็สามารถบังคับใช้ได้ตามกฎหมาย

          การให้หุ้นแก่พนักงาน ไม่ได้ทำให้ความสัมพันธ์ระหว่างนายจ้างกับลูกจ้างเปลี่ยนไป พนักงานยังคงมีฐานะเป็นลูกจ้างตามกฎหมายแรงงาน แต่หุ้นที่ได้รับถือเป็น สิทธิประโยชน์และสภาพการจ้างที่ชอบด้วยกฎหมาย ซึ่งช่วยสร้างแรงจูงใจ ความภักดี และความผูกพันกับองค์กร

ดังนั้น การออกแบบนโยบายการให้หุ้นอย่างเหมาะสม จึงเป็นเครื่องมือที่ HR ควรพิจารณาใช้ควบคู่ไปกับการบริหารค่าตอบแทนและสวัสดิการอื่น ๆ

ที่มา กฎหมายแรงงาน